Akwarystyka morska

Akwarystyka morska nie jest w Polsce niestety jeszcze popularną gałęzią tak pięknego hobby jakim jest ogólnie akwarystyka.

Powodów tego jest zapewne wiele, począwszy od wysokich cen osprzętu, ryb i bezkręgowców poprzez fakt małej popularyzacji i braku literatury, a skończywszy na małej dostępności wszystkich akcesoriów potrzebnych do hodowli stworzeń słonowodnych.

Mam nadzieję, że zamieszczone poniżej wiadomości przyczynią się do poprawy takiego stanu rzeczy i skłonią do rozpoczęcia tej wspaniałej przygody z „Klejnotami morza”.

Typy akwariów morskich

Niezależnie od typu akwarium obowiązuje ogólna zasada, że im jest ono większe tym lepiej. Wprawdzie ryby można trzymać w zbiorniku o pojemności 100dm³, ale przy zachowaniu zasady, że nie należy przekraczać obsady powyżej 8dm³ na 1 cm ciała ryby bez ogona, może się okazać, że w takim zbiorniku można hodować zaledwie 2 niewielkie rybki lub 1 średnia.

O wiele bardziej wymagające są bezkręgowce i dla nich zbiornik nie powinien być w zasadzie mniejszy niż 200dm³. Kiedy myślimy o hodowli mieszanej a przy okazji chcielibyśmy mieć kilka ładnych egzemplarzy ryb wydaje się, że zbiornik 300dm³ jest absolutnym minimum.

Wystrój akwarium powinien składać się z kamieni i martwych szkieletów korali. Najlepszym materiałem do tego są kamienie wapienne, tuf wapienny i szkielety koralowca, które dzięki dużej zawartości wapnia buforują wodę i zapewniają stały dopływ wapnia dla bezkręgowców. Woda morska nie może w żadnym wypadku stykać się z elementami metalowymi bowiem metal reagując powoduje powstawanie soli metalu, który to związek jest toksyczny dla stworzeń morskich. Podobnie działa miedź i jej związki i z tego powodu leczenie ryb morskich jest takie trudne, większość skutecznych leków oparta jest na związkach miedzi.

• Akwarium morskie typu rafa

  Niewątpliwie najpiękniejszy rodzaj zbiornika morskiego. Główny nacisk kładziemy na odtworzenie wyglądu kawałka rafy koralowej na którym rosną wszelkiego rodzaju korale, ukwiały i gąbki, pośród których pomykają bajecznie kolorowe ryby, pełzają różnego rodzaju stworzenia i wdzięcznymi ruchami przemieszczają się krewetki. Kolorystyka w zależności od zasobności naszego portfela i doboru stworzeń może zaprzeć dech w piersiach. Niestety utrzymanie w dobrej kondycji takiego wycinka natury wymaga nakładu pracy i kosztów. Najważniejszym elementem jest utrzymanie jakości wody na jak najwyższym poziomie, bowiem nawet niewielkie odchylenie od dopuszczalnych stężeń szkodliwych substancji może skończyć się śmiercią wielu z naszych podopiecznych. Zapraszam do obejrzenia zdjęć kilku zbiorników tego typu.

• Akwarium tropikalne z rybami

  Choć wydaje się być zaledwie namiastką akwarium przedstawionego powyżej, ten typ zbiornika ma swoje logiczne uzasadnienie. Nie wymaga tak wielkiego reżimu i dokładności w utrzymaniu, nakłady finansowe są mniejsze, a umożliwia hodowlę prawie wszystkich ryb morskich. Problem z akwarium rafowym jest taki, że większość najpiękniejszym ryb jakie chcielibyśmy trzymać w akwarium prędzej czy później zacznie obgryzać korale i o ile w akwarium rafowym trzeba bardzo uważnie dobierać gatunki ryb do hodowanych bezkręgowców, o tyle w akwarium z samymi rybami pozostaje jedynie problem dopasowania do siebie samych ryb. Jak widać na załączonych zdjęciach możliwość hodowli kolorowych jak motyle ryb wynagradza brak bezkręgowców.

• Akwarium morskie z bezkręgowcami

  Ten typ zbiornika jest jeszcze dość rzadko spotykany choć niewątpliwie stanowi równie interesujący obiekt hodowli i obserwacji jak akwaria przedstawione powyżej. Zaletą hodowli samych bezkręgowców jest to, że łatwiej jest utrzymać wysoką jakość wody w akwarium, a system filtracyjny nie jest obciążony odchodami ryb i resztkami pokarmowymi. Różnorodność dostępnych bezkręgowców, ich zachowania, walka o byt i kolorystyka potrafią uczynić taki zbiornik równie atrakcyjnym jak i akwaria z rybami.

Chemia wody

• Skład fizyko-chemiczny naturalnej wody morskiej jest niezwykle stabilny. Zwierzęta i ryby na stałe zamieszkujące to środowisko nie posiadają wykształconych instrumentów pozwalających na szybkie przystosowywanie się do nagłych zmian właściwości wody w której żyją. Z tego też powodu dbałość o utrzymanie jak najwyższych i stałych parametrów składu wody w akwarium jest podstawą do utrzymania przy życiu i w dobrej kondycji stworzeń zamieszkujących nasz zbiornik.

  • Odczyn pH i zasolenie

    Zasolenie i odczyn Ph w wodzie morskiej to jedne z głównych parametrów jakie należy systematycznie kontrolować w akwarium. Ph jest wskaźnikiem alkaliczności bądź kwasowości wody i dla wody morskiej w naturze waha się w granicach 7,8 – 8,6 a optymalną wartością dla akwarium jest Ph 8,3. Zasolenie jest to zawartość wszystkich soli rozpuszczonych w wodzie morskiej i wyraża się je w akwarystyce najczęściej określając ciężar właściwy wody. W warunkach naturalnych zasolenie wód morskich wynosi 34 – 37 % co odpowiada ciężarowi właściwemu 1,021 – 1,027 w temperaturze 25°C. Do pomiaru zasolenia używa się areometru, natomiast do pomiaru Ph specjalnych odczynników ze skalą barwną, które można kupić w gotowych zestawach. Do wykonania tych pomiarów można również używać o wiele dokładniejszych mierników elektronicznych.

  • Twardość węglanowa

    Woda morska jest bardzo twarda ze względu na swój skład, dlatego też w akwarystyce morskiej nie mierzy się twardości ogólnej a jedynie twardość węglanową wody. Twardość węglanowa jest wskaźnikiem zawartości rozpuszczonych w wodzie węglanów i dwuwęglanów wapnia i magnezu odpowiedzialnych za tak zwaną buforowość wody, czyli jej skłonność do utrzymywania jednakowej wartości pH. Pierwiastki te są także niezbędne do życia i funkcjonowania wszelkich organizmów żywych a przede wszystkim bezkręgowców. W warunkach naturalnych wartość KH (twardości węglanowej) mierzona w stopniach niemieckich wynosi 7 dKH, ale wielu akwarystów utrzymuje KH na wysokości 13 – 20 dKH poprzez zastosowanie specjalnych reaktorów wapniowych.

  • Obieg azotu

    W zamkniętym środowisku wodnym jakim jest akwarium zachodzi szereg procesów chemicznych powodujących powolne i stałe starzenie się wody. W trakcie rozkładu cząstek organicznych pochodzących z przemiany materii naszych podopiecznych oraz resztek nie zjedzonego pokarmu powstaje amoniak NH₃/NH₄. Związek ten jest bardzo trujący i niewielkie nawet stężenie w wodzie akwariowej może zabijać nasze zwierzęta. Amoniak jest rozkładany przez bakterie tlenowe z rodzaju Nitrosomonas na trochę mniej toksyczne, ale nadal bardzo groźne dla zwierząt w zbiorniku azotyny NO₂. W dalszym procesie azotyny przerabiane są przez inny rodzaj bakterii na mniej szkodliwe już azotany NO₃, które z kolei mogą być rozkładane przez kolonie bakterii beztlenowych na tlen i azot, lub usuwane ze zbiornika poprzez regularną częściową wymianę wody.

  Dopuszczalne stężenia dla związków azotowych w wodzie akwariowej wynoszą:

  • • NH₃/NH₄ amoniak – 0 NO₂
    • azotyny – 0 NO₃
    • azotany – w zależności od rodzaju zbiornika może dochodzić do 25ppm przy akwarium z obsadą wyłącznie rybią, lub do 6ppm w zbiorniku z bezkręgowcami, ale pożądany poziom także wynosi 0.

  • Inne składniki wody

    Woda morska zawiera właściwie wszystkie znane naturalne składniki w różnych stężeniach. najważniejsze z nich i możliwe do zmierzenia w warunkach domowych zostały częściowo przedstawione powyżej. Poniżej znajduje sie spis pozostałych składników które kontrolujemy w akwarystyce.

    • fosforany PO₄ – optymalny poziom wynosi 0 . Fosforany dostają się do akwarium głównie z wodą, której używamy do sporządzenia mieszanki bądź uzupełniania wyparowanej wody, ale są także efektem rozkładu produktów przemiany materii u zwierząt. Usuwa się je poprzez częściową wymianę wody.
    • wapń – jest bardzo ważnym pierwiastkiem dla akwarium morskiego. Bezkręgowce zużywają dość duże ilości wapnia co powoduje, że należy go regularnie uzupełniać przez dodanie związków wapnia biologicznie przyswajalnych. Poziom wapnia powinien się utrzymywać w granicach 350 – 500 ppm
    • jod, stront, magnez i inne pierwiastki śladowe – są niezbędne i ze względu na zużywanie ich przez zwierzęta oraz wytrącanie tych pierwiastków przez odpieniacz białkowy należy regularnie uzupełniać ich zawartość w wodzie morskiej.
    • tlen – jak dla wszystkich stworzeń na Ziemi i w akwarium odpowiednie nasycenie wody tlenem jest niezbędne. Poziom nasycenia powinien wynosić 6-7 ppm. Dostarczaniu tlenu do wody w akwarium sprzyja intensywna cyrkulacja powodująca mieszanie powierzchniowej, lepiej natlenionej warstwy wody z pozostałą wodą w zbiorniku

  • Źródła wody

    Niewątpliwie najlepszym źródłem wody do akwarium morskiego byłaby woda wprost z oceanu. Niestety jest to w większości przypadków niemożliwe, uzyskujemy więc wodę morską korzystając z odpowiednio spreparowanych do celów akwarystycznych mieszanek soli. Należy zwrócić jedynie uwagę, czy mieszanka którą nabyliśmy jest przeznaczona do akwarium z koralowcami, czy do akwarium z rybami. Różnice polegają głównie na zawartości azotanów i fosforanów. Sól do akwarium z bezkręgowcami musi być pozbawiona tych związków, o czym najczęściej informuje napis na opakowaniu.Bardzo ważnym elementem przygotowania wody morskiej jest użycie odpowiedniej jakości wody słodkiej do sporządzenia mieszanki. Woda wodociągowa najczęściej zawiera wiele szkodliwych substancji. Odpowiednia byłaby woda destylowana, ale rozwiązanie to odpada ze względu na koszty. Najczęściej stosowanym rozwiązaniem jest uzyskiwanie wody poprzez filtrowanie jej przez filtr odwróconej osmozy R/O. Zastosowanie takiego urządzenia, choć wiąże się z pewnymi kosztami na początku, jednak później owocuje zdrowiem i pięknym wyglądem naszych zwierząt w akwarium.Innym i także często stosowanym sposobem jest użycie wymieniaczy jonowych. Metoda ta wymaga jednak znacznie więcej czasu i wiadomości z zakresu chemii i może być zbyt kłopotliwa dla większości hobbystów.

  Osprzęt

  Osprzęt techniczny jest niewątpliwie bardzo ważna częścią akwarium morskiego. Niezbędne są niewątpliwie pompy powodujące cyrkulacje wody, grzałki zapewniające odpowiednia temperaturę oraz odpieniacz białkowy. Oprócz wymienionych wcześniej urządzeń dysponujemy obecnie całym arsenałem sprzętu technicznego ułatwiającego obsługę i utrzymanie odpowiednich warunków i parametrów wody w zbiorniku. Bez większych problemów można na dzień dzisiejszy zaopatrzyć się we wszelkiego rodzaju elektroniczne urządzenia pomiarowe i kontrolne sterujące takimi parametrami jak ORP, Ph czy zasolenie, kontrolery temperatury wody wraz ze specjalnymi chłodziarkami, reaktory wapniowe, ozonowe, denitryfikatory, osmolatory, itp. Wybór wyposażenia technicznego zależy w głównej mierze od zasobności portfela akwarysty oraz techniki przyjętej przy obsłudze zbiornika, wiele z tych urządzeń można zastąpić systematyczna i dokładna obsługa, jednak zawsze tego typu maszynki będą dokładniejsze niż my.

  • Filtracja

    Dobra i wydajna filtracja jest podstawą poprawnego funkcjonowania tak delikatnego systemu jakim jest akwarium morskie.

    • Filtracja mechaniczna

      najważniejsze jest, aby szybko usunąć ze zbiornika wszelkie zanieczyszczenia powstałe bądź na skutek fizjologicznych potrzeb żywych stworzeń bądź w efekcie dostawania się do akwarium zanieczyszczeń obcych (przede wszystkim resztek pokarmu). Do filtracji mechanicznej stosujemy wydajne filtry mechaniczne zewnętrzne, których wydajność powinna wynosić co najmniej pięciokrotność pojemności akwarium na godzinę (tak więc dla akwarium 300 dm³ wydajność filtra mechanicznego powinna wynosić min. 1500 dm³/h a optymalna byłaby 2400 dm³/h ). Dobrym i powszechnie stosowanym rozwiązaniem jest wykonanie zewnętrznego filtra otwartego, który przy odpowiedniej wielkości może służyć również do umieszczenia w nim pozostałych urządzeń, takich jak grzałki czy odpieniacz białkowy.

    • Filtracja biologiczna

      Drugi co do ważności sposób usuwania zanieczyszczeń, tym razem biologicznych. Polega na oczyszczaniu wody ze związków azotowych powstałych na skutek procesów trawiennych ryb. Dzięki sprawnie działającemu filtrowi biologicznemu amoniak(NH₃/NH₄) powstały z rozkładu resztek organicznych (resztki pokarmu, martwe stworzenia) zostaje przekształcony w azotyny(NO₂) a następnie w azotany(NO₃). Azotany w niewielkim stężeniu są już nieszkodliwe dla stworzeń morskich, a pozbywamy się ich z akwarium poprzez regularną częściową wymianę wody oraz stosowanie filtrów biodenitryfikacyjnych. Warunkiem uzyskania odpowiednio dobrej pracy filtra biologicznego jest zastosowanie odpowiednio dużej objętości materiału filtracyjnego na którym osiądą kolonie bakterii nitryfikacyjnych. Ponieważ proces oczyszczania biologicznego jest możliwy tylko w warunkach dostatecznej ilości tlenu potrzebnego bakteriom do pracy, należy dbać o dobre natlenienie wody przechodzącej przez złoże filtra. Wyjątkiem jest tu filtr biodenitryfikacyjny, w którym bakterie denitryfikacyjne rozkładają azotany (NO₃) w warunkach beztlenowych (uzyskuje się je poprzez bardzo powolny przepływ wody przez złoże filtra ) na tlen i wolny azot. Dość popularnym filtrem biologicznym było stosowanie dna żwirowego w akwarium jako złoża (tzw. filtr podżwirowy), ale w przypadku bogatego wystroju wewnątrz akwarium, a takiego wymaga wykonanie tarasów kamiennych do umieszczenia bezkręgowców, ten rodzaj filtra nie zdaje egzaminu a wręcz szkodzi gdyż pod kamieniami zbierają się zanieczyszczenia powodujące pogorszenie jakości wody.

    • Filtracja chemiczna

      Polega głównie na stosowaniu węgla aktywowanego celem usunięcia z wody szkodliwych związków chemicznych, takich jak miedź, metale ciężkie czy chlor. Niestety należy stosować węgiel wysokiej jakości i często wymieniać, a i te zabiegi nie mogą zagwarantować, że „przepracowane” złoże węglowe nie zrzuci do wody zebranych związków chemicznych powodując jej wtórne zatrucie. Umiejętne i ostrożne stosowanie węgla aktywowanego daje jednak duże korzyści.

    • Odpieniacz białkowy

      Podstawowe urządzenie stosowane w akwarystyce morskiej. Dobrej jakości i wydajności odpieniacz zbiera wiele zanieczyszczeń oraz substancji białkowych zanim jeszcze zostaną rozłożone przez filtr biologiczny, odciążając tym samym cały system filtracyjny. Zasada pracy odpieniacza opiera sie na wiązaniu substancji powierzchniowo czynnych przez strumień pęcherzyków powietrza wynoszący związane substancje w formie piany do pojemnika, z którego są usuwane przez akwarystę. Jest to bardzo wydajny sposób pozbycia się substancji białkowych powstałych z rozkładu odchodów i resztek pokarmowych. Odpieniacze białkowe produkowane są w trzech typach:

      • odpieniacz zasilany powietrzem
      • odpieniacz powietrzny przeciprądowy
      • odpieniacz mechaniczny zwężkowy

      Ostatni typ odpieniacza jest najbardziej wydajny ale niestety także najdroższy.

    • Ozonizator

      Urządzenie to powoduje poprzez dostarczenie do wody tlenu trójwartościowego O₃ przyśpieszenie rozkładu substancji organicznych. Stosuje się je w połączeniu z odpieniaczem lub niezależnie, w obu jednak przypadkach należy instalację ozonową wykonać bardzo dokładnie i bezpiecznie aby nie dopuścić do przedostania się ozonowanej wody do zbiornika głównego a wolnego ozonu do powietrza w pokoju.

    • Sterylizator UV

      Sterylizacja nadfioletem powoduje zniszczenie wielu szkodliwych mikroorganizmów, bakterii i wirusów powodujących choroby ryb i bezkręgowców dając naszym podopiecznym najlepszą ochronę przed chorobami, zwłaszcza w akwarium z bezkręgowcami, gdzie stosowanie lekarstw jest praktycznie niemożliwe.

  • Ogrzewanie

    Temperatura wody w zbiorniku powinna być jak najbardziej zbliżona do tej, która występuje w warunkach naturalnych, a ponieważ jest ona bardzo stabilna na rafie koralowej tych samych zasad trzeba się trzymać w hodowli domowej. Optymalna temperatura wody w akwarium wynosi 25°C a dopuszczalny przedział to 22-27°C, przy czym należy się wystrzegać spadków poniżej 22°C i przegrzania powyżej maksymalnej dopuszczalnej temperatury. Można stosować wszelkie znajdujące się w handlu grzałki akwarystyczne, zarówno z termostatem zewnętrznym jak i wewnętrznym. Potrzebna moc grzałek jest zależna od temperatury powietrza w pomieszczeniu w którym stoi akwarium i zazwyczaj w warunkach mieszkaniowych wystarczy 0,5 W/dm³.

  • Oświetlenie

    Oświetlenie akwarium morskiego jest sprawą ciagle nurtującą zarówno akwarystów, jak i producentów tego typu źródeł światła. W akwarium zawierającym obsadę wyłącznie rybią nie ma ono specjalnego znaczenia, a jego rodzaj zależy wyłącznie od upodobań akwarysty. Inaczej sprawa wygląda gdy w zbiorniku żyją korale, ukwiały czy inne światłolubne bezkręgowce. Wiele z tych stworzeń jest gospodarzami mikroglonów, które poprzez fotosyntezę zapewniają częściowo lub w całości pokarm gospodarzowi. W takim przypadku oświetlenie musi spełniać warunki zarówno co do intensywności jak i barwy światła konieczne do przeprowadzenia procesu fotosyntezy. Najlepiej i najwydajniej warunki te spełniają specjalistyczne lampy metalohalogenowe o temperaturze barwowej powyżej 5500oK. Bardzo często światło tych lamp uzupełnia się swietlówkami o ciemnej niebieskiej barwie, które równoważą żółte zabarwienie metalohalogenów. Dostępne w handlu są lampy o temperaturze barwowej 5500, 6500, 10000 i 20000oK, przy czym rekomendowana jest temperatura 10000oK jako imitująca oświetlenie światłem słonecznym na głębokości 5m. W płytkich zbiornikach można pokusić się na oswietlenie lampami jarzeniowymi, jednak pod warunkiem dobrania odpowiedniej barwy i mocy oświetlenia. Przyjmuje się poziom oświetlenia dla lamp metalohalogenowych 150W / 0,2 m² jako prawidłowy, jednak wielu akwarystów oświetla swoje zbiorniki znacznie rzęsiściej wychodząc z założenia, że i tak sztuczne oświetlenie nigdy nie dorówna naturalnemu.

  • Cyrkulacja wody

    Cyrkulacja wody w akwarium ma na celu odtworzenie warunków ruchów wody poruszanej falami na rafie koralowej. Idealnym urządzeniem do tego jest odpowiedni falownik, niestety są to dość drogie, precyzyjne urządzenia, praktycznie poza zasięgiem zwykłego hobbysty. Innym sposobem jest umieszczenie w zbiorniku kilku głowic pompujących wodę w wielu kierunkach, których ustawienie uzależnione jest od wystroju i kształtu akwarium. Właściwy obieg wody w zbiorniku jest bardzo ważny dla wszystkich osiadłych bezkręgowców. Wytwarzając zawirowania i falowania powodujemy przepływ świeżej, natlenionej wody wokół korali, likwidujemy zastoiska martwej wody, powodujemy także szybsze uwalnianie szkodliwych gazów oraz przepływ zanieczyszczeń do filtra.

  Ryby

  Bajecznie kolorowe, o niespotykanych kształtach i budowie, ale przecież nie tylko o to chodzi w akwarystyce. Ryby morskie cechuje bardzo duży terytorializm i trzeba uwzględnić to przy zestawianiu obsady zbiornika. Fascynujące jest także zachowanie ryb morskich, czego najbardziej chyba znanym przykładem jest współżycie Amphiprionów z ukwiałami, ale także symbioza niektórych babkowatych z krewetkami czy inne niespotykane w akwarystyce słodkowodnej zachowania jak na przykład oczyszczanie ryb z pasożytów przez inne ryby bądź krewetki pełniące funkcje „sanitariuszy”.

  Niestety do pełni akwarystycznej satysfakcji brakuje jeszcze możliwości rozmnażania ryb morskich w warunkach domowych. Wprawdzie zdarzają się odosobnione przypadki tarła i odchowu narybku, ale są to zdarzenia sporadyczne i nie do osiągnięcia w warunkach typowego akwarium domowego. Już samo utrzymanie w dobrej kondycji ryb morskich jest nie lada wyzwaniem. Powodem tego między innymi jest to, że nie ma praktycznie możliwości leczenia ryb w akwariach z bezkręgowcami i jedynym sposobem na unikniecie chorób jest zapewnienie jak najlepszych warunków życia naszym podopiecznym.

  Pomimo tych wszystkich przeciwności ryby morskie są wyzwaniem, wyzwaniem, które kazdy akwarysta prędzej czy później podejmuje.

  • Pokolcowate (Acanthuridae)

    Ryby z rodziny pokolcowatych należą do najczęściej hodowanych w domowych akwariach morskich. Ich cechą charakterystyczną jest obecność u nasady płetwy ogonowej rozkładanego kolca, podobnego do skalpela, stąd potoczna nazwa tej rodziny „Cyruliki”. Są to ryby towarzyskie w stosunku do innych gatunków, ale bardzo wojownicze w obrębie własnej rodziny. Udaje sie czasami hodowla kilku różnych egzemplarzy w jednym zbiorniku, pod warunkiem jednak, że zostaną zasiedlone jednocześnie i jako młode ryby.W zasadzie są wszystkożerne, ale nie może w ich diecie zabraknąć pokarmu roślinnego. Z upodobaniem zjadają parzoną sałatę, szpinak, a nader wszystko potrafią ogołocić zbiornik z cierpliwie hodowanych alg zielonych, traktując naszą hodowlę jako podręczną i dobrze zaopatrzoną spiżarnię. Właściwie nie ma z nimi kłopotów, choć niektóre są dość wrażliwe na choroby.

  • Chetoniki (Chaetodontidae)

    Nie na darmo ryby te określa się mianem „Ryb motyli” lub „Motylowatych”. Niewątpliwie są to jedne z najpiękniejszych ryb występujących na rafach koralowych zarówno pod względem ubarwienia jak i kształtów. Niestety piękno to możemy podziwiać jedynie w zbiornikach z wyłącznie rybią obsadą. Powodem tego jest fakt, iż na wolności rybki te odżywiają się czułkami ukwiałów i polipami korali, a znakomita większość z nich nie ma zamiaru zrezygnować z tych paskudnych upodobań w niewoli. Szybko i skutecznie ogołocą nasze czule hodowane korale doprowadzając je do śmierci. Chlubnym wyjątkiem jest Heniochus acuminatus, który choć także nie stroni od tego źródła pożywienia, jednak przy dostatecznej ilości innego pokarmu zadowala się degustacją nie robiąc większych szkód (zdjęcie po lewej). Jednak i tu pojedyncze egzemplarze mogą być zwolennikami ogólnie przyjętych w tej rodzinie zasad zdrowego odżywiania.Ogólnie są to ryby średnio trudne w utrzymaniu, jednak niektóre z nich mogą stwarzać problemy w przestawieniu się na dietę w niewoli i uporczywie odmawiać przyjmowania pokarmu, co niestety w krótkim czasie prowadzi do śmierci naszego podopiecznego.Większość chetoników wykazuje duży terytorializm i agresję w stosunku do innych ryb tego samego gatunku i zaciekle walczy w obronie własnego rewiru.

  • Ustniki (Pomacanthidae)

    Następna rodzina ryb podziwianych ze względu na niesamowitą ilość barw w jakie wyposażyła je natura. Charakter tych rybek jest bardzo podobny do rodziny Chetonikowatych, równie agresywne i terytorialne, a do tego o wiele większe. Ustniki są to ryby raczej duże, na wolności osiągają rozmiary nawet do 50 cm i z tego względu powinno się je hodować w zbiornikach raczej dużych. Ich upodobania kulinarne są dość proste, jedzą wszystko i wymagają dużego dodatku pokarmu roślinnego. Podobnie jak Chetoniki potrafią skubać polipy korali, jednak nie jest to ich podstawowym źródłem pokarmu, ale potrafi być bardzo przykre kiedy hodujemy wyjątkowo cenne okazy bezkręgowców.

  • Cherubiny (Centropyge)

    Ryby zaliczane do miniaturowych Ustników. W zasadzie niewiele różnią się od swoich większych rodaków. Mniej agresywne, bardziej towarzyskie, lubią przebywać w ukrytych miejscach. Dość łatwo przyzwyczajają się do warunków akwariowych oraz nowego sposobu żywienia. Cherubiny zazwyczaj nie przekraczają w akwarium rozmiaru 10 cm.

  • Garbikowate (Pomacentridae)

    Garbiki to najczęściej hodowane amatorsko rybki. Wyjątkowo wytrzymałe, mogące w znacznie większym stopniu niż inne ryby morskie znosić fanaberie i nieodpowiedzialne zachowania akwarysty. Ich duża wytrzymałość na zmiany warunków wodnych w akwarium powoduje, że są doskonałym obiektem hodowli dla wszystkich rozpoczynających przygodę z akwarystyka morską. Dodatkowo przemawia za tym fakt, że ze względu na dużą różnorodność w obrębie rodziny Garbikowatych, można z powodzeniem zestawić ciekawą obsadę akwarium składająca się wyłącznie z Garbików. Ryby choć terytorialne, to jednak z racji niewielkich rozmiarów ich terytoria są małe i można hodować większą ilość tych ryb w średnim nawet akwarium. W żywieniu niewybredne, niezbyt drogie w handlu, a zamieszczone na zdjęciu Ampfirion occelaris stał sie wręcz godłem rafy koralowej. Jednym słowem idealne ryby na początek i nie tylko.

  • Skorpeny (Scorpenidae)

    A może by tak drapieżniki? Skrzydlice są bardzo atrakcyjnymi i ciekawymi rybami. Wprawdzie jest to drapieżnik nocny, ale dość szybko przyzwyczaja się do aktywności dziennej, zwłaszcza kiedy podajemy tak pyszny kąsek jak (nic nie podejrzewający) gupik czy mieczyk. Polowanie i ucieczka w najlepszym wydaniu. Piękne ryby, ale hodować je można jedynie w towarzystwie równie dużych i silnych ryb, takich jak rogatnice, strzępiele czy duże ustniki.

  • Koniki morskie i iglicznie (Syngnathidae)

    To także wbrew pozorom są ryby, ale czyż Matka Natura nie wymyśliła jeszcze bardziej dziwacznych stworzeń. Koniki morskie i iglicznie powinno się hodować w jednogatunkowym akwarium, zapewniając im dostęp do żywego pokarmu (Artemia) oraz możliwość zaczepienia się ich chwytnymi ogonkami w wielu miejscach zbiornika. Stosujemy wystrój z martwych szkieletów koralowca umożliwiających zakotwienie się tym rybkom. Akwarium nie powinno być tak intensywnie filtrowane jak inne zbiorniki morskie aby umożliwić tym dość powolnym rybom żerowanie i możliwość swobodnego poruszania się w toni wody, bez stresów jakie może spowodować silny nurt. Koniki odwdzięczą nam się wyjątkową i niespotykaną u innych ryb gracją ruchów oraz bardzo ciekawym trybem życia.

  • Babkowate (Gobiidae)

    Z tego gatunku ryb najczęściej dobieramy do akwarium egzemplarze z rodziny Valenciannea. Powodem tego jest upodobanie tychże rybek do wyszukiwania pokarmu w piasku czy grysie zalegającym dno zbiornika. Efektem jest doskonałe wręcz przerzucanie z miejsca na miejsce całego praktycznie dna, co uniemożliwia zaleganie detrytusu i innych zanieczyszczeń powodujących szybsze starzenie się wody w zbiorniku. Oprócz tej niewątpliwej zalety rybki te posiadają inne dość osobliwe cechy powodujące, że są wdzięcznym obiektem obserwacji życia naszego akwarium.

  • Rogatnice (Balistidae)

    Rogatnice są nie mniej ciekawymi rybami niż skorpeny czy strzępiele, w których to towarzystwie można te ryby hodować. Z upodobaniem śmigają za żywym pokarmem (oczywiście znowu nic nie podejrzewający gupik), bardzo szybko też zaczynają przyjmować pokarm prosto z rąk hodowcy. Nie nadają się jednak do akwarium z bezkręgowcami, gdyż te ostatnie szybko stałyby się ich pokarmem. Rogatnice są bardzo agresywne wewnątrz własnego gatunku i jeśli nie uda się zakupić od razu dobranej pary należy poprzestać na jednym egzemplarzu, gdyż dodanie do zbiornika następnej rogatnicy zawsze zaowocuje krwawą walką na śmierć i życie.

  • Inne ryby morskie

    • Strzępiele (Serranidae) – Chromileptis altivelis

      Jeszcze jedna z dużych, silnych i niesamowicie zręcznych ryb. Z powodzeniem może być hodowana w towarzystwie gatunku opisanego powyżej. Toleruje ryby które mieszkały w zbiorniku wraz z nią od momentu zasiedlenia, natomiast wszelkich późniejszych przybyszy może potraktować dość grubiańsko. Bardzo szybko uczy sie jeść z ręki, czasem razem z kawałkiem palca, a uwielbia wręcz kawałki krewetek czy małży. Strzępiel przedstawiony na zdjęciu Chromileptis altivelis jest jednym z niewielu jakie można trzymać w niewoli ze względu na stosunkowo małe rozmiary (ok. 30 cm). Sympatyczny, ładny i jak to strzępiel stoi sobie przed swoją kryjówką bacznie rozglądając się za jakąś przepływającą nieopatrznie opodal zdobyczą.

    • Strzępiele (Serranidae) – Gramma loreto

      To także jest strzępiel. Jeden z najmniejszych i najpiękniejszych. Ze względu na swoje rozmiary i ubarwienie jest częstym gościem w zbiornikach rafowych. Niestety jest także bardzo terytorialny i udaje się hodowla tylko jednej takiej rybki w akwarium. Zachowanie Grammy jest bardzo typowe dla strzępieli, stoi godzinami przed swoją kryjówka i tylko czasami pozwala sobie na wycieczki po zbiorniku.

    • Ślizgi (Blennidae) – Salaria fasciatus

      W akwariach morskich trzymamy wielu przedstawicieli ślizgowatych. Ich niewątpliwa zaletą jest dieta na którą składa się wiele odmian glonów morskich, przez co stają się nieocenionymi pomocnikami w zwalczaniu nadmiaru glonów w akwarium. Bardzo ciekawy jest także ich sposób poruszania się, otóż ta rybka sprawia wrażenie jakby skakała po zbiorniku zamiast pływać. Urocza jest także fizjonomia ślizgów i choć nie grzeszą nadmiernym i krzykliwym ubarwieniem jednak widok ich pyszczka z niesamowitymi miotełkami w miejscu brwi i duże ruchome oczy potrafią zauroczyć.

     

  Bezkręgowce

  Bezkręgowce – to tajemnicze słowo określa cały przepych i bajeczne piękno akwarium morskiego. To właśnie one są tym co tak bardzo różni akwarystykę słodkowodna od morskiej. Niezliczona wprost ilość gatunków sprawia, że akwarium rafowe tętni życiem i to nie tylko dużych egzemplarzy koralowców czy ukwiałów ale także mikroskopijnych gąbek, wieloszczetów czy innych stworzeń, których pojawienie się w zbiorniku jest zawsze dużym przeżyciem i najczęściej prowadzi do długich momentów ślęczenia na kolanach przed akwarium i przeglądania każdej skałki z osobna w poszukiwaniu następnych, nowych form życia.

  Niestety hodowla bezkręgowców w akwarium to także odpowiedzialność za ich stan zdrowia i życie. Akwarium rafowe to tak zwana „wyższa szkoła jazdy” w akwarystyce morskiej i posiadanie takiego zbiornika powinno być poprzedzone doświadczeniami z utrzymaniem innych typów akwarium, które naucza nas systematyki obsługi zbiornika rafowego. Bez tej systematyczności i dokładności nasi podopieczni narażani są na ciągłe stresy, powodujące prędzej czy później katastrofę. Kiedy jednak nauczymy się już odpowiedniej obsługi akwarium z bezkręgowcami będą one z pewnością cieszyć nas pięknym wyglądem, systematycznym wzrostem i dadzą wiele akwarystycznej satysfakcji.

  • Korale twarde

    Korale madreporowe (inaczej korale twarde) są zwierzętami stanowiącymi podstawę budowy raf koralowych. Te niezwykłe zwierzęta wykorzystując węglany wapnia budują wapienne szkielety stanowiące strukturę rafy koralowej. Są bardzo wymagające jeśli chodzi o skład wody oraz oświetlenie w akwarium. Ich cechą charakterystyczną jest także zdolność do walki o terytorium, prowadzonej poprzez parzące czułki i polipy, dlatego też ich rozmieszczenie w akwarium powinno być starannie zaplanowane.

  • Korale miękkie

    Korale miękkie, inaczej skórzaste różnią się od madreporowych brakiem wapiennego szkieletu. Ich ciało pokryte jest olbrzymią ilością polipów, nie zawsze widocznych gołym okiem. Korale tego typu nie są tak agresywne i moga żyć w dużych skupiskach nie szkodząc sobie nawzajem. Niektóre z nich potrafią w krótkim czasie pokryć każdy goły kawałek skałki w akwarium, powodując, że zbiornik wygląda jakby składał się wyłącznie z żywych stworzeń. Nie są tak wymagające jak korale twarde, jednak i dla nich bardzo ważna jest czystość wody i dobre oświetlenie.

  • Ukwiały

    Ukwiały stanowią niezwykle barwny i efektowny element wystroju akwarium. O ile korale są organizmami złożonymi z koloni polipów, o tyle ukwiał jest pojedynczym takim polipem, ale o wiele większych rozmiarów. Ich zachowanie w akwarium jest bardzo różnorodne, jedne spokojnie przytwierdzają się do podłoża, inne uparcie wędrują po całym zbiorniku szukając jak najlepszego miejsca na osiedlenie. Niestety ukwiały stanowią także pewien problem. Potrafią zjeść nieostrożną rybkę lub poparzyć w czasie swoich wędrówek osiadłe na stałe koralowce. Pomimo tych niedogodności widok rodziny Amfiprionów zamieszkujących w dużym ukwiale i zgodnie prowadzących symbiotyczne życie ze swoim gospodarzem może wynagrodzić inne straty.

  • Gąbki

    Gąbki są to prymitywne organizmy prowadzące osiadły tryb życia. Odżywiają się poprzez odfiltrowanie składników odżywczych z wody akwariowej. Stanowią wspaniały element dekoracyjny w akwarium dzięki ogromnej różnorodności barw w jakich występują. Gąbki wymagają stałego przepływu świeżej wody wokół siebie, dostarczającej im pożywienia. Przy dobrych warunkach środowiska wodnego gąbki mogą rosnąć i rozmnażać się w akwarium. Lubia miejsca raczej zacienione z dobrą cyrkulacją wody.

  • Krewetki i kraby

    Kraby i krewetki stanowią doskonałe uzupełnienie każdego akwarium morskiego. Odżywiają się wszelkimi resztkami pokarmowymi jakie znajda w zbiorniku przyczyniając się tym samym do utrzymania naszego akwarium w większej czystości. Wiele krewetek pełni w stosunku do ryb i korali funkcje czyściciela zjadając ze skóry i skrzeli ryb pasożyty oraz usuwając martwy naskórek. Należy uważać przy doborze ryb do akwarium, żeby nie wprowadzić ryby odżywiającej się krewetkami, gdyż może to się skończyć tragicznie dla naszych sanitariuszy.

  • Ślimaki

    W zależności od gatunku ślimaki mogą być roślinożerne, wtedy pomagają nam w walce z glonami w akwarium, bądź drapieżne, a wtedy piękny i kolorowy ślimak może bez chwili wahania potraktować nasze koralowce jako źródło pożywienia. Odpowiednio dobrane ślimaki stanowią jednak bardzo ciekawy element akwarium morskiego.

  • Strzykwy

    Strzykwy są zwierzętami bardzo wymagającymi w akwarium. Największy problem stwarza wykarmienie ich. Najczęściej po jakimś czasie ze względu na zbyt małą ilość pokarmu oraz niewłaściwy jego rodzaj piękne czułki strzykw obkurczają się i obumierają powodując śmierć głodową zwierzęcia.

  • Jeżowce

    Jeżowce stanowią bardzo ciekawy obiekt obserwacji w akwarium. Odżywiają się głównie glonami, które zeskrobują z szyb i kamieni czyszcząc przy tym dokładnie wszystkie elementy wystroju zbiornika. Są dość ruchliwe i dzięki temu kilka egzemplarzy może doskonale pomóc w utrzymaniu w czystości naszego akwarium. Ich różnorodność stanowi o wizualnej atrakcyjności tych zwierząt.

  • Rozgwiazdy

    Rozgwiazdy to przepiękne stworzenia, niestety tylko kilka z wielu gatunków rozgwiazd może być trzymane w akwarium z innymi bezkręgowcami. Większość z tych stworzeń to prawdziwe drapieżniki, które z upodobaniem zjadają koralowce.

  • Żywe kamienie

    Żywe kamienie jest to nic innego jak kawałki skałek wapiennych czy martwych szkieletów korali, których powierzchnia zasiedlona jest przez ogromną ilość małych bezkręgowców i innych organizmów morskich. Żywe kamienie stanowią podstawę tak zwanej „berlińskiej” metody filtracji. Poprzez umieszczenie w akwarium dużej ilości takich skałek uzyskujemy środowisko zdolne w połączeniu z wydajnym odpieniaczem do bardzo skutecznego przeprowadzania filtracji biologicznej wody w akwarium. Żywe kamienie muszą być jednak wysokiej jakości i odpowiednio transportowane i zasiedlone w akwarium z dojrzałą wodą. Jedynie to zagwarantuje przeżycie wszystkich stworzeń osiedlonych na kamieniach i ich odpowiednie działanie w przyszłości.

Liczba wyświetleń: 90