Loading...Pielęgnica pawiooka (Astronotus ocellatus Cuvier, 1829)
Synonimy: „Oskar”
Pielęgnica ta dorasta do 35cm, osiągając 0,7-0,8kg wagi, z tego względu należy ją trzymać w dużych akwariach.
Występuje w dorzeczach Amazonki, Orinoko, Parany, Rio Paraguay i Rio Negro. Zalecane parametry wody: pH 6-7,5, miękka do twardej, 24-30°C
Młode bardzo ładnie ubarwione, w brązowe, nieregularne plamy. Z czasem stają się wizualnie mniej atrakcyjne. Rekompensują to jednak dużym „przywiązaniem” do hodowcy. Pozwalają się głaskać, karmić z ręki.
Dojrzewają po osiągnięciu 12cm i wtedy dobierają się w pary. Każdą należy trzymać oddzielnie, gdyż mogą być wobec siebie agresywne.Podobno samce dojrzewają dopiero w drugim, trzecim roku życia. W zasadzie są to ryby spokojne, jednak lubią kopać w podłożu i wyrywać rośliny. Potrzebują także kryjówek między kamieniami. Karmimy je dżdżownicami, mięsem ryb i żywymi rybami, ślimakami.
U gatunku tego brak jest wyraźnego dymorfizmu płciowego.
Składają ok. 300 (czasami kilkakrotnie więcej) dużych jaj na oczyszczonym kamieniu. Ikry i młodych bronią oboje rodziców. Po trzech dniach następuje wylęg, po kolejnych pięciu młode zaczynają pływać i przyjmować pokarm.
Istnieje sztucznie wyhodowana odmiana czerwona pielęgnicy pawiookiej – „czerwony Oskar”.
Systematyka
Rząd: Perciformes – okoniokształtne
Rodzina: Cichlidae – pielęgnice
Rodzaj: Astronotus
Gatunek: Astronotus ocellatus (M S Cuvier 1829)
Entymoliogia
Astronotus od: Astrum – łac. – konstelacja (astr.) notus – łac. – znaczony. Astronotus w znaczeniu znaczony gwiazdą – w tym przypadku zaznaczony świecącą plamką . ocellatus – łac – oczko.
Synonimy
Lobotes ocelatus Cuvier M S 1892
Astronotus ocellatus (nomen nudum) Swaison 1839
Acara crassispinnis Heckel 1840
Cychla rubroocellata Schomburgk 1843
Hygrogonus ocellatus Günther 1862
Acara compressus Cope 1871/72
Hygrogonus ocellatus Cope 1871/72
Acara ocellata Steindachner 1878
Astronotus occelatus Swaison 1882
Acara (Hygrogonus) ocellata Steindachner 1883
Astronotus ocellatus Eigenmann – Bray – Pellegrin 1903
Astronotus ocellatus varietas zebra Pellegrin 1903
Astronotus ocellatus Regan 1905
Występowanie
Dorzecze Amazonki, górny i środkowy bieg Parany, Rio Paraguay, Rio Negro, Orinoko i w niektórych rzekach Gujany Brytyjskiej.
Opis
Wysokość głowy mieści się 2 do 2,5 razy w długości tułowia. Średnica oka mieści się 4 do 4,33 razy w długości głowy. Pysk równy średnicy oka lub nieco dłuższy. Odstęp pomiędzy oczami równy 2.25 do 2.33 średnicy oka. Pysk osadzony ukośnie. Szczęka dolna nieco wystaje. Policzki z 7 do 9 rzędami łusek. Pokrywy przednie nagie.
D XII – XIV/19 – 21, AIII/15-16. Płetwa grzbietowa rozpoczyna się od szpary skrzelowej. Długość promieni płetwy grzbietowej kolejno nieco wzrasta ku tyłowi. Najdłuższy promień mierzy około 0.33 długości głowy. Płetwy piersiowe są tak długie jak głowa. Płetwa ogonowa zaokrąglona. Nasada ogonowa krótka. Długość nasady ogonowej wynosi od 0.4 do 0.5 jej wysokości. Linia boczna przerywana.
W warunkach naturalnych dorastają do 33 cm.
Tułów ma dość wysoki, bocznie mocno ścieśniony, prawie podłużno okrągły. Pielęgnica ta jest przepiękną kolorową rybą. Ubarwienie jest trudne do określenia, gdyż jest zależne od wielu czynników, jak: samopoczucie, otoczenie, oświetlenie, bliskość innych ryb itp.
Każda ryba ma nieco inny wzór ubarwienia – plam i pasów. Młode ryby są inaczej ubarwione nić dorosłe okazy, tak że wielu początkujących akwarystów myśli, że to są dwa różne gatunki.
Młode ryby są głęboko czarne z przeważnie jasnymi płetwami. W wieku 3 – 4 tygodni na ich ciele pojawiają się piękne poprzeczne nieregularne pasy. Przy wielkości 8 cm to już całkiem inna ryba. Cały tułów i płetwy z wyjątkiem szklistych płetw piersiowych jest brązowo czarny z czarnymi plamami, lub ochrowy z zielonym połyskiem. Zdarza się też całkiem czarny, lecz głowa najczęściej bywa nieco jaśniejsza. Czoło i pysk aż do warg, a czasami także nieco niżej znaczone są dużą ilością jasnożółtych czarno obrzeżonych pasków podłużnych i poprzecznych oraz punktami i kreskami. Podbródek zdobią trzy szerokie, poprzeczne pasy koloru żółto – białego, czarno obramowane. Piękny pasek barwy brązowo – żółtej lub brązowo – czerwonej, czarno obrzeżony biegnie od nasady głowy (karku) w dół poprzez pokrywy skrzelowe i przez brodę. Na pokrywie skrzelowej rozwidla się do tyłu i łukowato biegnie w kierunku środkowej części twardych promieni płetwy grzbietowej. Za tym łukowatym paskiem biegnie mniejszy w kierunku początku miękkich promieni płetwy grzbietowej. Przez boki i brzuch biegną trzy pasy jasno żółte lub brązowo żółte czarno obrzeżone, oraz przeróżne plamy i kreski. Wszystkie płetwy za wyjątkiem szklisto przeźroczystych płetw piersiowych, szczególnie miękkie części płetwy grzbietowej, ogonowej, odbytowej i brzusznych, noszą nieregularne jasno żółte pasy poprzeczne. Twarda część płetwy grzbietowej jest brązowa lub brunatna z czarnymi plamkami i czarnym nalotem. Miękka część płetwy grzbietowej i płetwa ogonowa są biało obrzeżone.
Większe ryby staja się bardziej ciemne i tracą znaczną część poprzecznych pasów na płetwach. Tułów staje się przeważnie brunatno czarny lub czarny, przez który biegną, najczęściej tylko do osi tułowia, nieregularne poprzeczne pasy w kolorze oliwkowo brązowym lub czerwono – brązowym, ale zdarzają się też żywej żółci lub zielone a nawet niebieskie. Pasy te często przybierają formę kresek i plam obrzeżonych głęboką czernią. Płetwy, za wyjątkiem piersiowych, od brzegów zabarwione są głęboką czernią. Płetwy: grzbietowa i ogonowa, mają jasno brązowy nalot, lub czasami ciemno oliwkowo – brązowy. U niektórych ryb twarda część płetwy grzbietowej staje się dużo jaśniejsza od tła tułowia. Na pokrywach skrzelowych i na bokach trafiają się nieliczne plamy złoto – czerwone do ognisto czerwonych, obrzeżone na żółto a w zewnątrz głęboka czernią. Na nasadzie płetwy ogonowej znajduje się ognisto czerwone, czarno obrzeżone pawie oko. Znaczenie tego oczka jest niewielkie. Samce odróżnia się od samic po trzech czarnych okrągłych plamach występujących u podstawy twardych promieni płetwy grzbietowej.
W akwariach ryby te osiągają dojrzałość płciowa przy wielkości już około 10 cm, a czasami trzymane w małych akwariach i źle karmione nawet od wielkości 8 cm.
Hodowla
Ryby te należy prowadzić tak jak wszystkie większe pielęgnice. Zbiorniki powinny być przestrzenne, co najmniej 100 litrowe. Pożądane większe akwaria. Znam jednak kolegów, którzy rozmnażali jedną dobrana parę w zbiornikach 80 litrowych. Dno powinno być wyłożone grubą warstwą wymytego drobnego żwirku. Na dnie powinien znajdować się w miarę możliwości dość duży kamień. Im większy tym lepszy. Rośliny, w małych akwariach, jeśli się już na nie zdecydujemy winny być w ceramicznych doniczkach. W dużych zbiornikach mogą być sadzone w podłożu, lecz korzenie winny być przyciśnięte kamieniami w celu zapobiegnięcia ich wyrywaniu. Stosujemy rośliny duże i twarde.
Temperatura optymalna wynosi od 22°C do 25°C. Do tarła należy jednak podnieść temperaturę do 26-28°C. Ryby te w okresach zimowych mogą przebywać nawet w temperaturach od 18-20°C, a przejściowo w krótkich okresach wytrzymują nawet temperaturę 16°C, bez uszczerbku dla ich zdrowia.
Wśród tych ryb zdarzają się egzemplarze i bardzo spokojne i agresywne. Agresja może ujawnić się w różnych okresach życia ryby. Egzemplarze starsze często okazują swą agresję przy podawaniu im pokarmu, a rany na rękach mogą być dotkliwe. Zdarzały się jednak w mojej hodowli ryby, które tolerowały wkładanie rąk do zbiornika nawet podczas tarła.
Zachowanie tych ryb jest także zróżnicowane. Jedne są ruchliwe inne sprawiają wrażenie ociężałych. Te bardziej ociężałe „siedzą” w tylnych częściach zbiornika lub chowają się za roślinami i kamieniami.
Od maleńkości są bardzo żarłoczne. Przy wielkości 6-7 cm stają się często agresywne, szczególnie przy niedostatecznym karmieniu. Zachowanie ich w stosunku do innych ryb staje się dominujące i szorstkie, ale ich nie atakują. Małe ryby innych gatunków traktują jako pokarm. Mogą być trzymane np. ze skalarami.
Pokarm powinien być gruby i pożywny. Z pokarmów sztucznych chętnie zjadają wszelkiego rodzaju granulowane pokarmy, ale tak jak u ludzi jedne im smakują lepiej inne mniej. Inne pokarmy spotykane w handlu są mniej chętnie pobierane. Z żywego pokarmu najchętniej przyjmują rozwielitki, kijanki, dżdżownice, kiełże, gupiki itp. oraz skrobane czy mielone mięso, a szczególnie serce wołowe.
Dorosłe osobniki prowadzą ze sobą walki w okresie przed tarłem, które często kończą się nawet śmiercią. Aby dobrać parę najlepiej pozwolić im na naturalny dobór z pośród większej ilości ryb. Tarło następuje po gwałtownych igraszkach miłosnych. Troskliwą opiekę sprawują obojga rodzice. Młode wykluwają się po 3 – 4 dniach. Rodzice tuż przed tarłem kopią duże ilości dołków, do których później przenoszą wykluty narybek. Z chwila rozpłynięcia się narybku, co najczęściej następuje w 8 dniu, młode prowadzone są po akwarium. Na noc składane są jednak przez rodziców do dołków.
Młode po rozpłynięciu przyjmują od razu drobny przesiany cyklop. Po tygodniu można je karmić już nie przesiewanym planktonem, grindalami i doniczkowcami. Zdarza się też, że rodzice duży pokarm sami najpierw rozdrabniają a później wypluwają by karmić nim swoje młode. Rybki rosną szybko. Gdy rodzice wykazują chęć do nowego tarła, należy młode wyłowić. Czasami zachodzi ciekawe zjawisko: narybek w pierwszym okresie życia czepia się rodziców i jest przez nie wożony.
Wykorzystując zmienność ubarwienia u poszczególnych egzemplarzy, zaczęto prowadzić hodowlę, która wykorzystywała naturalnych mutantów i normalne różnice międzyosobnicze. Doprowadziło to do powstania formy ksantorycznej, pielęgnicy pawiookiej. Egzemplarze znajdujące się obecnie w naszych zbiornikach często o w znacznym stopniu odbiegają od formy dzikiej (naturalnej). Najbardziej rzuca się w oczy tzw. pawie oko znajdujące się na nasadzie płetwy ogonowej. Dzisiaj jest to najczęściej czarna plama z żółto – czerwonym lub ognisto czerwonym otokiem. Porównując naturalne ubarwienie, formy dzikiej pielęgnicy z ubarwieniem hodowlanej, należy stwierdzić, że ta pierwsza jest bardziej imponująca. Utrwala się tendencja, że hodowlane egzemplarze maja bardziej „wypłowiałe” kolory. Moim zdaniem poszukiwania akwarystów w zmianie ubarwienia tej ryby zaszkodziły jej. Zamiast „tworzyć” inne barwy u tej ryby należało się zając rybami innego gatunku, nie niszcząc tego, co stworzyła natura, ale jak wiem jest to odczucie subiektywne.
Opracowanie
Robert A.
Skorzystałem z:
Stefan Kornobis: Słodkowodne ryby akwariowe, Wyd. Poznańskie, 1990
Ivan Petrovicky, Tropikalne ryby akwariowe, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1985
Helmut K.
Przedruk elektroniczny za zgodą PZA z czasopisma „Akwarium” nr 03/01
Liczba wyświetleń: 62