Akwarium morskie – filtracja biologiczna

Akwaria morskie można podzielić na kilka kategorii ze względu na rodzaj stosowanego systemu filtracji biologicznej, a co za tym idzie rodzaju wyposażenia technicznego oraz hodowanych form życia mających na celu wspomagannie procesu tej filtracji.

System standardowy

Polega na stosowaniu w akwarium podżwirowego filtra dennego. Filtr taki składa się z płytki plastikowej z otworami, którą umieszcza się na dnie zbiornika tak aby pod płytką pozostała wolna przestrzeń do przepływu wody. Płytka (najlepiej jeśli pokrywa całe dno) ma nawierconą dużą ilość otworów oraz wyposażona jest w rurki o wysokości równej głębokości akwarium. Jako materiał filtrujący na którym osiedlają się bakterie nitryfikacyjne wykorzystuje się żwir koralowy rozłożony na całej powierzchni dna akwarium. Przepływ wody wymuszamy montując na każdej rurce kamień napowietrzający powodujący zassanie wody spod płytki filtra, co powoduje ciągły ruch wody bogatej w tlen przez złoże grysu koralowego.

System ten jest już rzadko stosowany w akwarystyce morskiej ze względu na dużą zawodność. Zanieczyszczzenia i pojawiajace się na dnie glony powodują szybkie zapychanie się złoża, co z kolei znacznnie osłabia prawidłowe działanie całego filtra.

System ze zraszanym filtrem biologicznym

Wystepuje w 3 podstawowych wariantach:

Naturalny

– wyposażony w zraszany filtr biologiczny, odppieniacz białkowy, oraz co najważniejsze w bardzo dużą ilość tzw „żywych kamieni” (są to skałki wapienne na powierzchni których osiedlone są różnego rodzaju bezkręgowce) oraz silne oświetlenie potrzebne do życia organizmom zasiedlajacym „żywe skalki”.

System z podstawowym wyposażeniem technicznym

– składa się ze zraszanego filtra biologicznego, odpieniacza białkowego, filtra mechanicznego, dowolnej ilości „żywych kamieni”, dobrego oświetlenia.

System z pełnym wyposażeniem technicznym

– oprócz osprzętu wymienionego powyżej posiada także sterylizator ultrafioletowy (promiennik UV), ozonizator (w połączeniu z odpieniaczem białkowym lub reaktorem ozonowym), filtr denitryfikacyjny, reaktor wapniowy połączony z dozowaniem CO2, falownik (urządzenie imitujące w akwarium ruch wody powodowany w naturze przez fale), chłodziarkę (mającą na celu niedopuszczenie do przegrzania wody), bardzo silne oświetlenie (lampy metalohalogenowe oraz jarzeniowe) a także elektroniczne urządzenia pomiarowe Ph i ORP (potencjał oksyredukcyjny) do pomiarów parametrów wody oraz automatycznego sterowania niektórymi z powyższych urządzeń.

Naturalny system glonowy

Filtracja biologiczna tego typu polega na stosowaniu „żywych kamieni” oraz specjalnego filtra glonowego. W filtrze tego typu wykorzystuje się glony wyższe (algi), m. in. z gatunku Caulerpa. Algi te charakteryzują się bardzo szybkim wzrostem, a odżywiają się związkami azotowymi powstałymi w wodzie akwariowej oczyszczając ja w ten sposób. Filtr glonowy składa sie ze szklanego zbiornika przez który przepływa woda z akwarium głównego oraz ramki z naciagnieta plastikowa siatką (zamieszkałej przez hair algae), która służy jako podłoże do osiedlenia glonów. Nad takim zbiornikiem należy zamontować kilka jarzeniówek dostarczających glonom potrzebnego światła.

Oczywiście w praktyce stosuje się różne kombinacje powyższych systemów, ale dominują systemy „Naturalny” i „Naturalno-glonowy” w połączeniu z odpieniaczem białkowym i ozonizatorem wyposażone w elektroniczne mierniki sterujące praca tych urządzeń.

Dodać trzeba, że we wszystkich tych systemach konieczne jest dodawanie do wody mikroelementów i witamin, które wystepują w wodach oceanu a w warunkach akwariowych są ciągle zużywane przez mieszkańców.

Zajmijmy sie teraz budowa zraszanego filtra biologicznego (trickle filtr), który ze względu na dużą skuteczność i niezawodność jest najczęściej stosowany w akwarystyce morskiej, tym bardziej, że akwaryści posiadający akwaria bez „żywych kamieni” i koralowców a wyłącznie z rybami są zdani na stosowanie wyłącznie tego typu filtra.

Zraszany filtr biologiczny do tej pory uważany jest za najskuteczniejszą forme hodowli bakterii nitryfikacyjnych, szczególnie w zbiornikach przepełnionych rybami. Cechą negatywną (jeżeli można tak to określić) jest fakt, że przy stosowaniu takiego filtra w wodzie utrzymuje się dość wysoki poziom azotanóow NO₃, podczas gdy przy stosowaniu „naturalnych” systemów zwiazek ten jestredukowany przez glony. Trzeba jednak dodac, że filtry glonowe także niosą pewne zagrożenie. Jeżeli nie kontrolujemy ilości glonów rosnących na siatce lub w akwarium i nie redukujemy ich przynajmniej raz na tydzień, może dojść do masowego obumierania glonów. Efektem jest uwolnienie przez glony do wody zanieczyszczzeń w postaci NO₃ i innych składników toksycznych. Na szczęście nie zdaża się to często i wystarcza wtedy wymienić większośc wody w akwarium. Sytuacja taka nie niszczy jednak bakterii w filtrze. W przypadku filtra zraszanego groźba taka nie istnieje, a wodę i tak trzeba wymieniać w ilości ok. 20-30% na miesiąc, co redukuje ilość NO₃.

Konstrukcja filtra

Woda spływajac przewodami PVC na płytkę A zostaje rozpylona otworkami na całą powierzchnię złoża kullek a następnie obmywając wszystkie kulki spływa do zbiornika C.

W jaki sposób woda wypływa z akwarium głównego?

Najlepiej jest przed założeniem akwarium wywiercić w jednej z bocznych szyb lub w szybie tylnej otwór, można także wywiercić otwór w dnie akwarium i wkleic szklany komin przez który woda będzie przedostawać sie do otworu. W otworze montujemy rurkę PVC uszczelnijac boki aby uniemożliwić przecieki wody. Otwór ok. 30 mm powinien wystarczyć dla przepływu wody 1500 dm³/godz. Rurą PVC doprowadzamy wode na płytkę A w zbiorniku B. Zbiornik B powinien mieć pojemność ok. 10% pojemności akwarium. Powiedzmy że nasze akwarium ma 300 dm³, to zbiornik B powinien miieć ok. 30 dm³. Pojemność ta zależy od rodzaju materiału który używamy na złoże biologiczne. Firmy produkujace taki materiał najczęściej podaja w specyfikacjach jaką ilość materiału należy użyć w zależności od objętości akwarium głównego.

Przepływ wody przez taki filtr powinien wynosić od 2 do 5 wielokrotności objętości akwarium na godzinę. Na przykład dla akwarium 300 dm³ należy stosować pompę zapewniającą przepływ od 600 do 1500 dm³/godz. W przypadku zbyt wolnego przepływu wody zaniecczyszczenia będą akumulować się w wodzie w postaci Nh₂ i NO₂. Zbyt szybki przepływ może spowodować wymywanie bakterii z powierzchni kulek, bądź nie pozwoli na ich osiedlenie się. Musze dodać, że ważne jest aby ruch wody w akwarium był duży oraz obejmował wszystkie miejsca eliminując wszystkie „martwe punkty”.

Do zbiornika B należy również podłączyć napowietrzaniie. Średniej wielkości pompka powietrzna dostarczając do filtra tlen umożliwi bakteriom prawidłowe funkcjonowanie. Pamietajmy, że jest to ważny element pracy filtra. Bakterie nitryfikacyjne potrzebują ogromnej ilości tlenu. Nie zostawiajmy nigdy filtra biologicznego bez dopływu powietrza!

OK Mamy już filtr biologiczny podłączony do akwarium. Woda spada pod wpływem grawitacji i przepływa przez filltr biologiczny, a następnie jest transportowana przez pompę spowrotem do akwarium głównego.

Zachodzi pytanie, czy już teraz można zasiedlić akwarium rybami i koralami?

Niestety, jeszcze nie. Na kulkach w filtrze biologicznym nie ma jeszcze bakterii, które będą konsumować zanieczyszczenia wytwarzane przez ryby i inne organizmy.

Metody zasiedlania bakterii w filtrze biologicznym

1. Zaopatrujemy się w rybkę rodzaju Pomacentrus lub kilka i czekamy na wytworzenie się bakterii. Bakterii jest wszędzie mnóstwo. Nie robiąc nic, tylko karmiąc ryby i kontrolując pH czekamy, aż amoniak wytworzony z odchodów ryb i nie zjedzonego pokarmu osiągnie wysoki poziom. Stężenie amoniaku dochodzi do około 14 ppm w 6 – 10 dni. Kontrolując wartość NH3/NH4+ widzimy jak poziom rośnie powoli i w ostatniej fazie zatrzymuje się i nagle spada do prawie lub całkiem zera. Oznacza to, że jest już tyle bakterii, że cały amoniak produkowany przez żywe organizmy został skonsumowany. Produktem ubocznym tej pracy bakteryjnej jest rosnący z kolei poziom NO2. Tak jak do usuwania NH3/NH4+ potrzebna była bakteria o nazwie Nitrosomonas tak teraz inna bakteria Nitrobacter zabiera się do pracy i konsumuje NO2. NH3 i NO2 są bardzo toksyczne w środowisku wodnym. Poziom NO2 narasta, aż do 30 – 40 ppm w ciągu następnych 20 dni. I gdy stężenie NO2 spadnie do zera mamy gotowy system z wystarczającą ilością bakterii do utrzymania balansu pomiędzy odchodami żywych organizmów w akwarium, a bakteriami. Należy pamiętać, że jest tylko tyle bakterii, co wytworzyły wcześniej „wykorzystane” rybki.

   Końcowym wynikiem działalności bakterii jest wysokie stężenie NO3-, co już nie jest tak szkodliwe. Jednakże po zakończeniu cyklu hodowli bakterii zalecam całkowitą zmianę wody. Odczyt NO3- czasami może być aż 50, 100 lub więcej ppm. Dlatego wskazana jest zmiana wody.

   Warunki optymalne dla rozmnażania się bakterii to brak światła, pH 8.2 – 8.5, wyższa temperatura 26-29°C.

   Po ustabilizowaniu filtra biologicznego pojawiające się NH3/NH4+ i NO2 zostają utlenione przez bakterie już prawie w momencie pojawienia.

   Dodawanie większej ilości ryb powinno odbywać się powoli, 1 – 2 ryby w odstępie czasowym 1 tygodnia. Musimy dać czas bakterii na rozmnażanie i dostosowanie się do większej ilości zanieczyszczeń. Nie mówię tu o ilości bakterii w setkach czy tysiącach, są to ilości rzędu miliardów. Bakterie rozmnażają się poprzez podział, z jednej bakterii powstają dwie w ciągu 20 minut w optymalnych warunkach. Dlatego cykl powstawania bakterii w fazie początkowej jest tak powolny.

   Dodając do akwarium ryby czy inne organizmy zwiększamy wydzielanie odchodów jak i zwiększa się populacja bakterii. Jedna czy też dwie nieżywe małe rybki nie spowodują wielkiego nieszczęścia w akwarium. Pojawi się chwilowy niewielki wzrost NH3/NH4+ i NO2, a w końcowym efekcie podwyższony poziom NO3-. Wystarczy wymienić wówczas 20-50% wody i dalej w naszym akwarium jest OK.

   Weźmy teraz sytuację odwrotną, przenosimy z akwarium wszystkie ryby i inne organizmy żywe. Prawdopodobnie z braku pożywienia wszystkie bakterie wyginą w ciągu tygodnia czy dwóch.

2. Następna metoda to pożyczenie trochę kulek z filtra biologicznego kolegi. Może to przyśpieszyć cykl o 50%. Chociaż nie zalecałbym tego z powodu możliwości wprowadzenia chorób.
3. Można również użyć chlorek amonu (NH4Cl) 2g na 80 litrów – może nie przyspieszy to cyklu, ale w połączeniu z „uśpionymi” bakteriami, jest to preparat specjalnie przygotowany dla Nitrosomonas i Nitrobacter, tak więc spowoduje osiedlanie się prawidłowej bakterii w filtrze.

   Muszę tu dodać, że Nitrosomonas i Nitrobacter bacteria nie są zawsze jedynymi bakteriami w filtrze.

   Występuje wiele innych bakterii, które zasiedlają nasz filtr i działają podobnie. Jednak dwie wyżej wymienione bakterie działają najskuteczniej.

   Na dziesięć akwariów testowanych tylko jedno miało Nitrosomonas i Nitrobacter bakterie w filtrze. Resztę akwariów okupowały inne bakterie, a akwaria wyglądały tak samo dobrze.

4. Używamy kamieni z raf koralowych i wypełniamy prawie całą tylna ścianę akwarium. Kamienie takie zawierają mnóstwo bakterii i można powiedzieć system jest gotowy do zasiedlania. Pod warunkiem, że takie kamienie odleżały swoje 2 -3 tygodnie w sklepie i wszelkie żywe stworzenia obumarłe podczas podróży rozłożyły się.

   Sam zakładając akwaria używam ten system i jest to dość pewna i szybka metoda, klienci nie musza czekać dwóch miesięcy na osiedlanie bakterii, a ryby powoli wpuszczam w ciągu 1 – 2 tygodni. Dodać tu trzeba, że system ten wymaga dobrego odpieniacza i dużego ruchu wody w akwarium.

   W następnym rozdziale zajmiemy parametrami chemicznymi wody.

Opracowanie

John G.

Liczba wyświetleń: 53